آنتی بیوتیک ها
آیا تا به حال به این مسئله فکر کردید که علاوه بر انسان ها و حیوانات موجودات دیگری هم وجود دارند؟
که ما قادر به دیدن آن ها نیستیم اما آن ها اثرگذاری بالایی در زندگی ما دارند؟
باکتری ها، انگل ها، ویروس ها و قارچ ها موجودات ذره بینی هستند که علاوه بر دخالت در زندگی انسان ها و حیوانات قادر به بروز بیماری های خطرناکی هستند.
سیستم دفاعی انسان به تنهایی قادر به مقابله با آن ها نیست، از این رو داروهایی تحت عنوان آنتی بیوتیک طراحی شد که با اثر بر بخش های مختلف عملکرد باکتری ها را متوقف و بیماری را مهار کنند.
اگرچه ۹۰ سال از کشف آنتی بیوتیک برای درمان بیماری های عفونی می گذرد؛ اما کشف این دارو نویدبخش کنترل و درمان بسیاری از بیماری ها بود.
تا اینکه از سال ۱۹۴۰ بحث مقاومت میکروب ها در مقابل آنتی بیوتیک ها مطرح شد و با گذشت زمان به سرعت افزایش یافت و امروز به عنوان یک تهدید بزرگ جامعه بشریت را نگران کرده است.
تا حالا شده سخت بیمار بشید اما مصرف آنتی بیوتیک ها اثری در بهبودی شما نداشته باشه؟
باکتری ها یکی از عوامل ایجاد کننده بیماری برای انسان ها هستند که از قسمت های مختلفی تشکیل شده اند.
هر کدام از قسمت ها نسبت به یک نوع آنتی بیوتیک خاص حساس بوده و با مصرف آن سیستم ایمنی به آن ناحیه از باکتری حمله ور میشن.
نهایتا سبب تخریب باکتری می شود و با مصرف دوره کامل آنتی بیوتیک بیماری بهبود می یابد.
اما عادت عجیبی که بسیاری از ما داریم این است که با بروز کوچک ترین بیماری مثل نقل و نبات آنتی بیوتیک مصرف می کنیم.
غافل از اینکه با این کار این فرصت را برای باکتری ایجاد می کنیم تا جهش جدیدی در ماده ژنتیکی خود ایجاد کند و نسبت به آن مقاوم شود.
در چنین شرایطی اگر یک بار دیگه بیمار شویم قرص هایی که مثل نقل و نبات مصرف کردیم، اثر گذار نیستند.
اگرچه در بسیاری موارد ما به بیماری های ویروسی مبتلا می شویم و راهکار را استفاده از آنتی بیوتیک هایی می دانیم که برای باکتری ها طراحی شدند.
و در واقع بر روی ویروس ها عملا بی اثر هستند و تنها سبب ضعف سیستم ایمنی می شوند.
اگرچه مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها تنها به مقاومت باکتری ها ختم نمی شود و باید با اثرات سوئی همچون صدمه به كليه ها، آسيب كبدی، تشنج و اختلال اعصاب محيطي دست و پنجه نرم کرد.
در حال حاضر مقاومت در برابر آنتی بيوتيک ها به یک معضل جهاني تبدیل شده است.
برای بیان روشن تر این مساله نتایج تحقیقی را بیان می کنیم، در سال ۲۰۱۳ ميلادی، ۴۸۰ هزار مورد جديد از بيماری سل مقاوم به دارو در ۱۰۰ كشور گزارش شد.
كه به معني دوره های درمان طولانی تر و اثر بخشی كمتر داروهای فعلی بود.
بر اساس آمارها سالانه مقاومت به دارو سبب ايجاد حدود ۴۴۰ هزار سویه جديد سل مقاوم به چند دارو در دنيا می شود.
همین امر باعث شده تا این بیماری حداقل منجر به مرگ ۱۵۰ هزار نفر در دنیا بشه.
مصرف ۱۶ برابری آنتی بیوتیک ها در ایران نسبت به سایر کشورها
حالا با توجه به آمار بیان شده در بالا، باید بگوییم که مصرف آنتی بیوتیک ها در ایران ۱۶ برابر دنیا است.
همین امر باعث شده آمار مقاومت به آنتی بیوتیک ها در ایران بالا رود حال آنکه هزینه درمان این افراد بسیار بالا و برای هر فرد حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون ریال ارزیابی شده است.
بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت، بیشترین باكتري های مقاوم به آنتی بيوتيک سبب بروز عفونت های شايعی میشه.
مثل عفونت های دستگاه ادراری، ذات الريه و عفونت های خون، بی اثر بودن داروها نسبت به عفونت به معنای افزايش ضعف عمومی بدن، مرگ و تحميل هزينه های هنگفت به بخش بهداشت است.
باکتری ها با جهش های شگفت انگیز در ژنوم خود سبب مقاومت دارویی می شوند.
این مقاومت که در ایران بسیار بیشتر از سایر کشورها است سبب شده تا کودکان ایرانی به نسبت بیشتری به عفونت های ویروسی مبتلا شوند.
در بدن همه ما مجموعه ای از باکتری ها وجود دارند که با ما زندگی مسالمت آمیزی دارند.
فواید بسیاری از این هم نشینی دل انگیز به ما می رسد، یکی دیگر از آسیب هایی که مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها به ما وارد می کنند.
از بین بردن این فلور طبیعی به ویژه در روده است که به دنبال آن هضم و جذب مواد غذایی با مشکل رو به رو می شود.
در واقع آنتی بيوتيک ها با اختلال در توازن جمعيت ميكروبی روده و نابودی ميكروب هاي مفيد در افزايش التهاب و احتمال بروز بيماری های قلبی نقش دارد.
البته همیشه اشتباه در مصرف آنتی بیوتیک ها متوجه افراد عادی جامعه نمی شود.
در ۳۰ درصد موارد این پزشکان هستند که با اشتباه خود در تشخیص، سبب بروز مقاومت باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک میشن.
مقاومت به آنتی بیوتیک ها زمانی که رخ می دهد. باعث میشه تا ویروس ها، قارچ ها و حتی انگل ها نسبت به این داروها مقاوم شوند.
و در نتیجه این مقاومت بیماری های شدید و مرگ گریبان افراد را می گیرد.
شکل دیگری از مقاومت آنتی بیوتیکی را می توانیم در بیمارستان ها مشاهده کنیم.
به عنوان مثال شما برای درمان و جراحی به بیمارستان مراجعه می کنید، در همین حین مبتلا به عفونتی پنهان می شوید که پزشکان را هم سر در گم می کند.
مدت ها باید درگیر باشید تا عفونت ایجاد شده در برابر باکتری های بیمارستانی درمان شود حال آنکه جهش های بسیار زیاد باکتری سودوموناس، آن را در برابر طیف گسترده ای از آنتی بیوتیک ها مقاوم کرده است.
لزوم انجام آزمایش پیش از تجویز دارو، راهکار کاهش مقاومت دارویی
یکی از مواردی که می تواند مقاومت آنتی بیوتیکی را کاهش دهد، انجام آزمایش باکتری شناسی پیش از تجویز آنتی بیوتیک است.
اگر شما بدانید که بدن باید با چه نوع باکتری مبارزه کند، راحت تر و مطمئن تر می توانید در این مسیر به سیستم دفاعی بدن کمک کنید.
اما متاسفانه به دلیل زمان بر بودن و صرف هزینه بیشتر معمولا پزشکان بدون انجام آزمایش نسخه نوشته و مسیر را برای بروز بیشتر مقاومت آنتی بیوتیکی فراهم می کنند.
بالاخره همه ما می دانیم که هر دارویی عوارضی هم برای بدن دارد اما در مورد مصرف آنتی بیوتیک ها باید به نکاتی توجه داشت.
چرا که مصرف اشتباه می تواند شما را تا پای مرگ هم ببرد.
بنابراین افراد بالای ۷۵ سال، نوزادان تازه متولد شده که مبتلا به عفونت هستند و یا در خطر ابتلا به عفونت قرار دارند.
افراد مبتلا به بیماری های قلبی، مبتلایان به بیماری های نقص سیستم ایمنی و افرادی که به واسطه دیابت مجبور به دریافت انسولین هستند، نسبت به سایر افراد در خطر بیشتر مصرف اشتباه آنتی بیوتیک ها قرار دارند.
اگر به دنبال بهبودی هستید، داروها را درست و کامل مصرف کنید
یکی دیگر از راه هایی که کمک می کند تا مقاومت دارویی کاهش پیدا کند این است که آنتی بیوتیک تجویز شده سر وقت و کامل مصرف شود.
اگر شما داروها را هر زمان که دوست داشتید مصرف کنید و فاصله زمانی معین را رعایت نکنید.
یا این که بلافاصله پس از احساس بهبودی مصرف آن را قطع کنید به آن باکتری فرصت می دهید تا ماده ژنتیکی خود را تغییر دهد و نسبت به آن دارو مقاوم شود.
با توجه به اینکه کلیه ها مسئول از بین بردن سموم از جمله سموم داروها از طریق ادرار هستند.
آنتی بیوتیک ها می توانند در افراد با مشکلات کلیوی، ضمن ایجاد عوارض شدید به کلیه ها آسیب برساند.
با افزایش سن، کلیه های شما نیز به طور طبیعی کم کارتر می شوند، از این رو پزشکان در سالمندان و یا افراد با مشکلات کلیوی، با دوز های کمتری از آنتی بیوتیک ها درمان را شروع می کنند.
چرا مسئله بروز مقاومت دارویی نگران کننده شده است؟
زمانی را تصور کنید که دیگر آنتی بیوتیک ها هیچ تأثیری بر روی عوامل بیماری زا نداشته باشند.
زمانی را به یاد بیاورید که یک بیماری حتی سخت، به راحتی با مصرف یک دوره آنتی بیوتیک درمان می شد.
اما اکنون با مصرف همان آنتی بیوتیک هر روز بیماری پیشرفت می کند و به مرحله ای خطرناک می رسد.
باید توجه داشت زمانی که بیماری به نوع مقاوم به آنتی بیوتیک تبدیل می شود.
دیگر درمان ساده نیست و پزشکان مجبور می شوند از چندین دارو با طیف عوارض بیشتر، گران قیمت تر و پر دردسر تر استفاده کنند.
اگر با روند کنونی پیش برویم دیگر با این روش نیز به نتیجه نمی رسیم و هیچ دارویی قادر نخواهد بود برای نجات ما عمل کند.
در این حالت است که سایه سیاه مرگ ما را احاطه می کند.
استفاده از آنتی بیوتیک ها چه زمانی باعث ایجاد مقاومت می شود؟
همانطور که گفته شد آنتی بیوتیک ها عفونت های ایجاد شده توسط باکتری ها را از بین می برند، بنابراین بر عفونت های ویروسی اثری ندارند.
در موارد زیر برای پیشگیری از بروز مقاومت آنتی بیوتیکی بهتر است از آنتی بیوتیک استفاده نشود:
سرماخوردگی
این داروها برای درمان سرماخوردگی موثر نیستند، چرا که سرماخوردگی توسط ویروس ها ایجاد می شود.
آنفولانزا
استفاده از آنتی بیوتیک ها در درمان آنفولانزا کمک کننده نخواهد بود.
گلودرد
در بیشتر موارد، گلودرد (به جز گلودرد استرپتوکوکی) منشا ویروسی دارد.
بنابراین مصرف آنتی بیوتیک برای بهبود گلودرد کمک کننده نیست.
البته پزشک می تواند در تشخیص ویروسی بودن یا نبودن گلودرد به شما کمک کند.
سینوزیت
سینوزیت هایی که با عفونت ویروسی ایجاد می شوند، می توانند بعد از گذشت مدتی درگیری باکتریایی هم پیدا کنند.
بنابراین اگر بیمار کمتر از ۱۰ روز دچار علائم سینوزیت است، نباید آنتی بیوتیک مصرف کند.
مگر اینکه دچار تب شدید شود، بیشتر موارد عفونت سینوسی به علت ویروس ها ایجاد می شود.
بنابراین مصرف آنتی بیوتیک ها موثر نخواهد بود.
برونشیت حاد
در بسیاری از موارد برونشیت های حاد (عفونت مجاری منتهی به ریه ها) به علت منشا ویروسی، به این داروها جواب اثرگذار نیست.
توجه داشته باشید که هر نوع سرفه همراه با خلط های سبز رنگ دلیلی برای عفونت باکتریایی نیست.
کلام پایانی
گاهی افراد آنتی بیوتیک ها را برای عفونت ویروسی مصرف کرده و سپس حالشان رو به بهبودی می رود.
مشکل اینجاست که فکر می کنند آنتی بیوتیک آن ها را درمان کرده، در صورتی که آن افراد حتی بدون مصرف این داروها نیز بهتر می شدند.
در واقع آنتی بیوتیک هیچ ارتباطی با درمان عفونت ویروسی ندارد.
پس لطفا برای حفظ سلامت خود، خانواده و جامعه مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها را کنار بگذارید.
