پانکراس یا لوزالمعده

پانکراس یا لوزالمعده:

می دونید پشت معده  شما چی قرار گرفته ؟(تیتر زدی.. پانکراس دیگه 🙄 )

پشت و دقیقا موازی با معده، پانکراس قرار گرفته است، (اوه چه باکلاس) البته این عضو نام دیگری هم دارد، لوزالمعده هم صداش می زنیم.

خب از تعریف پانکراس یا همون لوزالمعده غافل نشیم و بریم سراغش

پانکراس (لوزالمعده) چیست؟

بزرگترین غده بدن لوزالمعده(پانکراس) است، این غده بسیار طولانی و مسطح است، در واقع می توان گفت که یکی از مهم ترین بخش ها در دستگاه گوارشی پانکراس (لوزالمعده) است، (می پرسی چرا ؟  چند خط بعدی رو بخونی متوجه میشی)

بخشی از پانکراس درون ریز است (همه چیو میریزه تو خودش..) یکی از کارهایی که انجام می دهد، این است که انسولین هم تولید می کند، همین کار یعنی تولید انسولین باعث جذب قندخون می شود، بخشی از لوزالمعده برون ریز است (این بخش دیگه چیزی رو تو خودش نگه نمیداره 😀 )

پانکراس با استفاده از توانایی که دارد (چقدر این عضو تواناست) آنزیم هایی را برای هضم چربی ها، پروتئین ها و هیدرات های کربن موجود در غذا تولید می کند و این مواد در دوازدهه (اِثناعَشَر) به غذای خارج معده اضافه می شود (اینجا دیگه غذاها با هم جوین شدن)

خب پس تا اینجا کار لوزالمعده رو متوجه شدیم، خلاصه اش این شد که لوزالمعده در هضم غذا و تولید انسولین بسیار تا بسیار مفید است. (نگفتم این بچه خیلی تواناست؟)

 آیا شما تاکنون لوزالمعده (پانکراس) را از نزدیک دیده اید ؟

(سوالم یکم بحث برانگیز بود .. حتما بعد از خوندن سوال به فکر این افتادین که چجوری باید پانکراس رو ببینیم؟ حضوری که بهمون وقت نمیده.. 😆 پس عکسشو می بینیم)

خب بریم لوزمعده توانا رو ببنیم، انتظارها به پایان رسید و اینک این شما و این هم لوزالمعده…

 حالا بگید ببینم بعد از دیدن لوزالمعده بزرگوار چیا تو ذهنتون اومد ؟

خب مثل اینکه یه سری ها یاد فلفل  قرمز های تیز افتادن (اینجا یکم از رنگ افتاده و زرد شده .. شما به دل نگیرید)

بعضی ها هم که یاد ذرت افتادن و بحث خوشمزه ذرت مکزیکی (اگه برامون ذرت مکزیکی هم میزد که  دیگه نور الی نور بود)

پانکراس دقیقا در کدام قسمت بدن قرار دارد؟

درواقه این عضو مهم در اعماق شکم قرار دارد، یک بخش از پانکراس بین معده و ستون فقرات ساکن شده و بخش بعدی آن در اول روده کوچک منزل کرده است.

برای پیدا کردن محل قرار گیری پانکراس در بدن، انگشت شست و انگشت کوچک دست راست را به هم بچسبانید و آن سه انگشت دیگر را کنار هم به صورت ایستاده قرار می دهیم، حالا دست خود را در مرکز شکم، درست زیر دنده های پایینی قرار می دهیم، طوری که انگشتان دست راست سمت چپ نشان بدهند. (گیج که نشدید) حالا شما شکل تقریبی لوزالمعده رو با دستتون نشان دادید و تقریبا مکان لوزالمعده رو مشخص کردید.

تصویر بالا، مکان قرار گیری پانکراس در بدن را نشان داده است.

هشدار: از جایی که لوزالمعده در اعماق بدن قرار گرفته است، تومور های آن به ندرت قابل لمس هستند، (البته اگر بزگ باشند و با دست فشار بیاریم روی شکم ممکن است احساس شوند)

 آناتومی لوزالمعده

لوزالمعده چند بخش دارد؟

بخش های لوزالمعده:

1. قسمت چنگک مانند، 2. سر، 3. گردن، 4. تنه و 5. دم

(خب رفقا بریم از هر بخش یه خلاصهایی بهتون بگم .. قول میدم سرتون درد نیارم 😀 )

 1. قسمت چنگک مانند:

بخشی از سر لوزالمعده است که به پشت شکم قلاب شده و اطراف آن دو رگ خونی بسیار تا بسیار مهم  به نام شریان سرخرگی و سیاهرگی قرار دارد، با انگشت شست و انگشت کوچک شما مطابقت دارد (بریم که با هم انگشت ها رو نگاه کنیم)

2. سر:

وسیع ترین قسمت لوزالمعده بوده و در قسمت راست شکم پیدا می شود و در روده کوچک (منحنی عثنی عشر) قرار دارد، با استفاده از قیاس دست، سر لوزالمعده با کف دست مطابقت دارد (شما هم مثل من به کف دستتون نگاه کردین؟)

3. گردن:

بخش نازکی از این غده است که بین سر و تنه قرار دارد، با استفاده از قیاس دست، گردن پانکراس با انگشت شست و انگشت کوچک شما مطابقت دارد.

4. تنه:

قسمت میانی لوزالمعده بوده و بین گردن و دم قرار دارد، با استفاده از قیاس دست تنه با وسط انگشتان وسط مطابقت دارد. (یه نگاه به مقاله …. یه نگاه به دست ….موفق خواهیم شد نه فورا ولی حتما 😆 )

5. دم:

این قسمت نازک لوزالمعده در سمت چپ شکم و در نزدیکی طحال قرار گرفته است، با استفاده از قیاس دست، دم با نوک سه انگشت وسط مطابقت دارد.

بیش از 95 درصد این غده دارای بافت برون ریز بوده و بقیه قسمت های آن درون ریز می باشد، به علت اینکه لوزالمعده دارای دو تا عملکرد متفاوت است. سلول های بخش درون ریز که شبیه خوشه انگور هستند را جزایر لانگرهانس می نامند، (اوه چه اسمی…. چه باکولاس ….. همه آماده باشید … میخوایم لنگر بندازیم در جزیره لانگر هانس)

جزایر لانگرهانس برخلاف اسمش، بخش هایی وصله مانندی از لوزالمعده هستند که سلول های تولید کننده هورمون را در خود جای داده اند. به طور کلی پنج نوع سلول تولید کننده هورمون در جزایر لانگرهانس وجود دارند: سلول های آلفا، سلول های بتا، سلول های PP یا پپتیدی، سلول های دلتا و سلول های اپسیلون.

چرا به این بخش از پانکراس میگن جزایر لانگرهانس؟

جزایر لانگرهانس، از اسم پزشکی آلمانی به نام پل لانگرهانس آمده است، که سال ۱۸۶۹ میلادی به توصیف آنها پرداخت. تعداد جزایر لانگرهانس موجود در لوزالمعده یا پانکراس یک فرد عادی برابر با یک میلیون عدد است.

گفتیم که غده لوزالمعده شامل پنج نوع سلول است:

سلول های آلفا :

این سلول ها 15 تا 20 درصد سلول های تشکیل دهنده پانکراس را شامل می شوند. مرکز این سلول بزرگتر بوده و هاله آن رقیق تر از سابرین است و از آنها گلوکاگون ترشح می شود. کاهش قند خون باعث تحریک ترشح آن ها می شود.

سلول های بتا:

این سلول ها در وسط لوزالمعده قرار دارند و 70 درصد این غده را تشکیل می دهند، در مرکز آن هورمون انسولین، توسط هاله ای کم رنگ فرار گرفته است. با اقزایش مقدار قند خون، ترشح هورمون های انسولین تحریک می شود.

 سلول های دلتا:

5 تا 10 درصد لوزالمعده را این سلول ها تشکیل داده اند و سوماتواستاتین ترشح می کنند. طرز قرار گرفتن آنها به صورت پراکنده و حاشیه ای است. (سوماتواستاتین، با کاهش حرکات لوله گوارش در قسمت معده و روده باعث بیشتر شدن تایم جذب غذا می شود)

سلول های پپتیدی:

در قسمت سر پانکراس قرار دارند و 5 درصد آن را، این سلول ها تشکیل می دهند و پلی پپتیدها را تولید می کنند.

سلول‌های اپسیلون:

 سلول‌های درون‌ ریز موجود در جزایر لانگرهانس بانکراس هستند و وظیفه آن ها، ترشح هورمون گرابین است. این سلولها کمتر از 1 درصد سلولهای جزایر لانگرهانس هستند.

(دیگه میشه گفت، به طور کامل با غده ی پانکراس آشنا شدیم، الان دیگه باید بریم، که از وظایف لوزالمعده هم صجبت کنیم)

کار لوزالمعده یا پانکراس در بدن چی هست؟

لوزالمعده یکی  از غدد خوشه ای و دارای ترشح داخلی و خارجی است.

ترشح داخلی: همان شیره لوزالمعده است که در عمل گوارش نقش دارد.

ترشح خارجی: هورمون انسولین و گلوکاگون می باشد.

شیره لوزالمعده توسط غدد کیسه ای شکل بی شماری ترشح می شود، وقتی غذا را وارد دهان می کنیم، غدد چشایی امواجی را به مغز ارسال کرده و در نهایت باعث تحریک عصب  شده و لوزالمعده و شیره لوزالمعده ترشح می شود. این ترشحات وارد مجرای اصلی لوزالمعده می شوند، سپس به همراه ترشحات مجاری صفراوی در داخل دوازدهه ریخته می شود. شیره لوزالمعده دارای آنزیم ها و نمک هایی است که در هضم پروتئین ها، نشاسته ها، قندها و چربی ها در روده کوچک نقش دارد. (دمش گرم) شیره لوزالمعده حاوی 5 آنزیم اصلی است که سه تا از آن ها در گوارش پروتئین ها فعالند که تریپسن نامیده می شوند و دوتای دیگر که آنزیم های آمیلاز و لیپاز نام دارند، در گوارش کربوهیدرات ها و چربی ها موثر هستند. این شیره شامل ترکیباتی از بی کربنات سدیم می باشد، که در خنثی کردن اسید معده کمک کننده است. تولید کنندگان هورمون های انسولین و گلوکاگون مجموعه ایی از این سلول ها هستند.

بد نیست در این قسمت از مقاله کمی به توضیح جزایر هم بپردازیم. این جزایر به صورت توده ایی روشن هستند و لا به لای حباب های خالی پانکراس قرار دارند، تعداد جزایر در دم پانکراس بیشتر از سر آن بوده و اندازه جزیره ها متفاوت است، گاهی به بزرگی چند سلول با قطر ۳ میلی متر می باشد، وظیفه ی آنها تبدیل هورمون گلوکاگون و گلیکوژن به گلوکز است و باعث می شوند قند خون در سطح مشخص نگه داشته شود.

(حالا که لوزالمعده به فکر ماست بهتر نیست ما هم به فکرش باشیم؟ برای این کار بهتون پیشنهاد می دم غذاهای مفیدی که در ادامه معرفی می کنم رو مصرف کنبن)

چند مواد غذایی مفید برای پانکراس

سیر، ماست پروبیوتیک، (برای حفظ سلامت پانکراس) اسفناج، قارچ، گیلاس و آلبالو، (خوشمزه های دوست داشتنی) بروکلی، انگور قرمز، سیب زمینی شیرین (دوست لوزالمعده)

(حالا بریم ببینیم این خوشمزها چطور می تونن به لوز المعده کمک کنن..)

سیر:

همانطور که می دانید، سیر فواید زیادی را به بدن می رساند و هم خانواده، پیاز، پیازچه، موسیر و تره فرنگی است، سیر حاوی مواد مغذی مانند: گوگرد، آرژینین، الیگوساکارید، فلاوونوئیدها و سلنیوم است. ترکبیات مغذی سیر اثرات مثبتی بر بافت های لوزالمعده دارد. طبق تحقیقات انجام شده افرادی که به طور مرتب سیر مصرف می کنند، به میزان ۵۴ درصد کمتر به سرطان پانکراس مبتلا می شوند، این بیماری نسبتاً شایع ترین سرطان دنیا به حساب می آید.

ماست پروبیوتیک:

مصرف روزانه 3 واحد غذایی ماست کم چرب که حاوی پروبیوتیک یا همان باکتری های مفید است، به هضم غذا، محافظت از پانکراس و دستگاه گوارش کمک زیادی می کند. ماست پروبیوتیک به طور کلی برای سلامتی مفید است و همچنین مانند سیر خطر ابتلا به سرطان پانکراس را کاهش می دهد.

اسفناج:

(کارتون ملوان زبل رو به خاطر دارین؟ هر وقت نمی تونست دشمنا رو شکست بده، اسفناج می خورد و شکست ناپذیر می شد. البته این جوری بهمون گفتن، ممکن اون گیاه اسفناج نبوده باشه .. اما.. خب بگذریم تا دردسر نشده 🙄 )

خوشبختانه اسفنج جزو غذا های محبوب سفره های ایرانی است، اسفناج به تمام افراد توصیه شده و برای حفاظت از پانکراس و کاهش خطر ابتلا به سرطان مفید است. داشتن برنامه غذایی که سرشار از اسفناج یا دیگر سبزیجات برگ سبز مانند: انواع کلم، خردل و غیره که سرشار از ویتامین B و آهن هستند، برای دوری از خطر سرطان پانکراس، مفید واقع می شوند.

قارچ:

قارچ ها دنیای متنوعی دارند، درحالت کلی مواد غذایی معجزه گری محسوب می شوند. طبق تحقیقات انجام شده، نوعی داروی سنتی، آسیایی از قارچ تهیه می شود، که باعث مسدود شدن ژن MMP می شود، این ژن نقش موثری در رشد سرطان پانکراس دارد.

گیلاس و آلبالو:

گیلاس و آلبالو، از میوه های بهم پیوسته ایی هستند، که نمی توان به  یک مشت از آن قناعت کرد، این دومیوه هم خوشمزه اند و هم سرشار از آنتی اکسیدان و الکل پرپلیل هست که برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پانکراس فوق العاده موثر است.

فراورده هایی چون مربای آلبالو، آلبالو خشکه، (واای که دلم آب شد) و آلبالو پلو، برای لوزالمعده بسیار مفیدند.

 بروکلی:

درست که بروکلی زیاد باب میل بچه ها نیست، اما گیاه بسیار مفیدی است و جزوه خانواده کلم ها به حساب می آید، طبق تحقیقات انجام شده بروکلی سرشار از فلاوونوئیدها و لوتئولین باعث نابودی تشکیل سلول های سرطانی در انسان می شود، بروکلی دارای کلسیم است و از استخوان ها نیز محافظت می کند. (به فکر همه چی هست)

انگور قرمز:

انگور قرمز پر خاصیت ترین میوه است کهپوست نازکی دارد. طبق تحقیقات انجام شده انگور قرمز خوران، دارای پانکراس سالمتری هستند. خواص موجود در این میوه باعث مرگ و نابودی سلول های سرطانی می شوند، دلیل آن نیز وجود آنتی اکسیدان های قوی به نام رسورا ترول است که در انگور قرمز و سیاه، تمشک، قاط، شاه توت و… وجوددارد.

سیب زمینی شیرین:

اگر می خواهید در مصرف سیب زمینی معمولی تنوعی ایجاد کنید، پیشنهادم به شما استفاده از سیب زمینی شیرین است که شاخص گلیسمی پایین دارد و به سلامت پانکراس کمک زیادی می کند. طبق تحقیقات انجام شده، ماده ی نشاسته ای نارنجی رنگ موجود در سیب زمینی شیربن باعث تحریک و بهبود عملکرد پانکراس شده و خطر ابتلا به سرطان را به میزان 50 درصد کاهش می دهد.

خب حالا بریم سراغ روی دوم سکه، یعنی مواد غذایی مضر.

مواد غذایی مضر برای لوزالمعده:

الکل، غذاهای سرخ شده و پرچرب، کربوهیدرات های تصفیه شده و..

(نوبتی هم که باشه، دیگه نوبت بیماری های پانکراسه..)

لیست بیماری های پانکراس (لوزالمعده):

1. پانکراتیت حاد (التهاب حاد پانکراس):

یک حمله ناگهانی است که باعث ایجاد تورم در پانکراس می‌شود و معمولاً با درد در قسمت بالایی شکم شروع می‌شود. از علائم دیگر پانکراتیت حاد می‌توان به تهوع، استفراغ، اسهال، نفخ و تب اشاره کرد. آمار نشان می‌دهد شایع‌ ترین علت بروز پانکراتیت حاد، سنگ کیسه صفرا است.

2. پانکراتیت مزمن:

پانکراتیت مزمن، یک اختلال پیش‌ رونده است که باعث تخریب پانکراس می‌شود. از آنجایی که علائم پانکراتیت حاد و مزمن بسیار شبیه به هم است ممکن است این دو را باهم اشتباه بگیریم. شایع‌ترین علامت این بیماری درد بالای شکم و اسهال است. در مراحل نهایی این بیماری، اگر پانکراس از بین برود، بیمار به دیابت مبتلا می‌شود.

3. پانکراتیت ارثی:

پانکراتیت در برخی موارد به دلیل اختلالات ارثی روده یا پانکراس رخ می‌دهد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد، که آزمایش‌های ژنتیکی می‌تواند برای شناسایی افراد مستعد ابتلا بهاین بیماری موثر باشد. بیماران مبتلا به این اختلال ممکن است دچار درد مزمن، اسهال، سوءتغذیه یا دیابت شوند.

4. سرطان پانکراس:

سرطان پانکراس، به بسیاری از درمان‌ های استاندارد سرطان مانند: شیمی‌ درمانی و پرتو درمانی جواب نمی‌دهد. این سرطان به صورت مخفی رشد کرده و در ابتدا هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهد. سرطان پانکراس گاهی خود را به شکل یرقان (زردی) بدون درد نشان می‌دهد. برای تشخیص آن نیز از روش‌های مختلف رادیوگرافی استفاده می‌شود. اگر سرطان پانکراس در مراحل اولیه تشخیص داده شود می‌توان آن را با روش‌های جراحی درمان کرد.

خب همراهان گرامی تا اینجا با پانکراس (لوزالمعده) آشنا شدیم، امیدواریم که این مطلب هم براتون مفید واقع شده باشه، مثل همیشه از شما ممنونیم که ما رو تا انتها همراهی کردین.