ونتیلاتور (اکسیژن ساز) و کاربرد آن

دستگاه ونتیلاتور یا اکسیژن ساز

امروز قرار است در مورد یک دستگاه صحبت کنیم که کاربرد آن بسیار زیاد است. این دستگاه چیزی نیست جز ونتیلاتور (Ventilator) یا همان اکسیژن ساز. نام های دیگر این دستگاه، تهویه مصنوعی یا تهویه مکانیکی است. بیایید یک نگاهی از دور بهش بندازیم نگاهی از جنس عکس اونم از پشت مانیتور (چه بامزه گفتم… قبول دارید؟)

این دستگاه خیللللی چیز خفنیه… ولی خدا نکنه یه روزی نیازمندش بشید.

تاکنون به این فکر کردید اگه یه روزی نتونید نفس بکشید و قرار باشه نفس مصنوعی استفاده کنید.. حتی تصورشم سخته!؟

ونتیلاتور چیست؟

vent در لغت به معنی دریچه یا منفذ است و به عنوان فعل به معنی فرو ریختن و یا خالی کردن است، در اصطلاح پزشکی به صورت حرکت آزادانه گاز هوا به داخل یا خارج تعریف می شود.

یکی از دستگاه های تنفس مصنوعی است، ونتیلاتور (Ventilator) با توجه به شرایطی که بیمار دارد، در عمل تنفس به بیمار کمک میکند، گاهی با یک سری از بیماران رو به رو هستیم که قادر به تنفس نیستند، ونتیلاتور (Ventilator) تنفس را به طور کامل و به نحو احسنت انجام می دهد.
دستگاه ونتیلاتور طوری طراحی شده است که مثل یک ماشین عمل کند و هوای قابل تنفس را داخل ریه ها ارسال میکند و سپس بعد از سین شدن توسط ریه ها دی اکسید کربن را از ریه ها خارج میکند. (نمیذاره بیمار از زندگی لِفت بده)
تبادل هوا با ریه های بیمار از طریق ماسک تنفسی که روی دهان بیمار قرار می گیرد، انجام می شود. اما گاهی شرایط دشوارتر است و نیاز به لوله تنفسی است.

بریم که از کاربرد دستگاه ونتیلاتور بگم براتون

کاربرد ونتیلاتور

همینطور که براتون توضیح دادم ونتیلاتور یه دستگاه تنفسی است. پس بیشتر در بخش مراقبت های ویژه، اورژانس ها و یا بخش های بیهوشی از ونتیلاتور استفاده می شود. نوعی از ونتیلاتور به نام ونتیلاتور قابل حمل برای استفاده در شرایط بحرانی در آمبولانس، مناطق صنعتی، بیمارستان صحرایی و مکان های امدادی بدون تجهیزات پیشرفته، خانه ها و همچنین در هواپیما مورد استفاده قرار می گیرد. (ونتیلاتور اینجا، ونتیلاتور اونجا، ونتیلاتور همه جا)
همچنین با توجه به شرایط بیمار ونتیلاتور می تواند فشار، حجم و زمان تنفس را کنترل و یا محدود سازد.

مزایا دستگاه ونتیلاتور یا اکسیژن ساز

خلوص اکسیژن:

خالص بودن اکسیژن بدون نیاز به مکان و زمان خاص یکی از مهم ترین ویژگی های ونتیلاتور می باشد. (مهم خلوص نیتش هستش که باعث‌ خالص شدن اکسیژن می شود)
از ونتیلاتور می توان به صورت شبانه روز استفاده کرد و نیاز به جایگاه گرم و نرمی ندارد. (ونتیلاتور دستگاه روزهای سخت وخودش وفق میده باهرشرایطی)
دستگاه اکسیژن به این شکل کار میکند که هوای محیط را جذب کرده، نیتروژن را نگه داشته و با فشرده سازی اکسیژن این ماده با خالصی بین ۹۰ الی ۹۵ درصد اماده مصرف می باشد. (اکسیژن‌ بشه  به تنتون)

ارزان نامحدود و همیشگی:

این دیگه خیلی ویژگی خوبیه .. چرا؟
چون بیمار فقط هزینه اولیه ایی برای خرید ونتیلاتور پرداخت می کند و برای تولید اکسیژن هزینه دیگری پرداخت نمی شود.
اما موضوعی که وجود دارد این است که کپسول این دستگاه بسیار تا بسیار گران قیمت است،
چرا میگم نامحدوده؟ چون تا وقتی هوا هست، ونتیلاتور هم فعالیت میکنئ و به تولید اکسیژن می پردازد.
از جایی که برای کار کشیدن از آن محدودیتی وجود ندارد، پس همیشه می توان از ان استفاده کرد.

سازگاری ونتیلاتور با بافت های قلبی و عروقی:

عمل تنفس کمک‌ میکند تا خون بتواند، اکسیژن لازم برای ادامه زندگی و کارکرد صحیح اعضا بدن را به آنها برساند. پس ونتیلاتور گردش خون را تنظیم میکند و خون را نیز تصفیه کرده و همین باعث جلوگیری از افزایش فشار می شود. ونتیلاتور قادر به هوا رسانی به بافت بدن افراد مبتلا به اسم نیز می باشد .

بیمار هنگام استفاده از ونتیلاتور می تواند بخورد و بیاشامد و سخن بگوید. نیازی هم به آرام بخش و شل کننده ی عضلانی نیست.

شفافیت پوست:

در بسیاری از موارد زمانی که از هوایی پاکیزه و با طراوت استفاده می کنیم، باعث آسان شدن کیفیت تنفس می شود. همین علت باعث ایجاد شفافیت و زیبایی در پوست با خونرسانی می شود .

کاهش استرس:

ونتیلاتور استرس را نیز کاهش داده و آرامشی که در اثر آلودگی هوا از بین رفته را باز به تن و بدن فرد القا می کند. 

افزایش حافظه

افزایش طول عمر

اعمال تأثیر مثبت بر روی عملکرد عصبی جنین در بانوان باردار

از جمله محاسن اکسیژن خالص و دائمی می باشد.

معایب استفاده از دستگاه ونتیلاتور

ابتلا به Pneumothorax:

خب یعنی چی؟ شرایطی است که هوا از داخل ریه به داخل فاصله بین قفسه سینه و ریه نشت پیدا میکند. (جای خوشی پیدا می کنه، نشیمن می شه) و باعث تنگی نفس و احساس درد و حتی باعث از کار افتادن ریه ها شود.

آسیب به ریه:

از آن جایی که در زمان استفاده از اکسیژن ساز هوا با فشار زیاد وارد ریه می شود، پس در نتیجه ریه ها آسیب می بیند. 

مسمومیت اکسیژنی

ایجاد لخته خونی

حساسیت های شدید پوستی

آسیب به تارهای صوتی

ابتلا به عفونت های سینوسی

ابتلا به ذات الریه

(ونتیلاتور جان این قرارمون نبودااا)

البته میزان بروز این مشکل ها به بیماری هایی که فرد به آنها مبتلا می باشد و همچنین سایر مشخصات فردی وی بستگی دارد.

انواع مختلف دستگاه ونتیلاتور :

دستگاه ونتیلاتور برای اولین بار در سال 1929 مورد استفاده قرار گرفت.

 دو نوع ونتیلاتور وجود دارد:

تهویه فشار منفی:

با بزرگ شدن و انقباض قفسه سینه هوا را به داخل ریه ها می کشد. این نوع ونتیلاتور جزء اولین ونتیلاتور ها است، اما در حال حاضر ونتیلاتور فشار منفی بسیار کم است.

ریه آهن:

اولین ونتیلاتور مکانیکی، سیلندر فلزی است که بیمار را به طور کامل تا گردن می پوشاند.

قفسه سینه:

یک پوسته کوچک که می تواند در قفسه سینه بیمار بچسبد باعث ایجاد فشار منفی می شود.

تهویه فشار مثبت:

هوا را به ریه ها فشار می دهد. این نوع از ونتیلاتورها، در اوایل سال 1950 برای درمان بیماران فلج اطفال مبتلا به فلج تنفسی، تولید شدند. این ونتیلاتورها از طریق لوله، هوا را به داخل ریه های بیمار می کشند. آنها ممکن است تهاجمی یا غیر تهاجمی باشند.

انواع ونتیلاتورهای فشار مثبت:

• ونتیلاتورهای فشار ثابت

• ونتیلاتورهای حجم ثابت

• ونتیلاتورهای زمان ثابت

• ونتیلاتورهای فرکانس بالا

ونتیلاتور چگونه کار می کند ؟

در ابتدا باید از طریق دهان یک لوله در نای بیمار گذاشته شود. اگر استفاده از دستگاه مکانیکی طولانی شود، یک سوراخ در قسمت جلو گردن ایجاد می کنند و یک لوله درون نای میگذارند و ان سر لوله را نیز به دستگاه متصل می کنند، به این ترتیب بیمار از طریق یک لوله خرطومی به دستگاه وصل می شود. دستگاه ونتیلاتور با فشار مثبت هوا و اکسیژن را به داخل ریه ها ارسال و از همان طریق بازدم هوا از ریه تخلیه می شود.

طریقه استفاده از ونتیلاتور قابل حمل

مرحله اول:

در ابتدا باید نبض و وضعیت تنفس بیمار را چک کنیم.

مرحله دوم:

مسیر تنفس باید چک شود تا اگر مایع یا هر گونه جسم دیگری در دهان وجود دارد، تخلیه شود.

مرحله سوم:

دریچه ای که با نام Patient Breathing Circuit بر روی دستگاه نشانه گذاری شده را باز کرده و Patient Circuit را داخل آن می گذاریم. این قسمت ۳۰ ثانیه بیشتر طول نمی کشد.

مرحله چهارم:

اگر از ET Tube استفاده کنیم، نسبت به ماسک بهتر است، زیرا استفاده از ماسک احتمال مسدود شدن و نشتی هوا وجود دارد.
توجه: البته اگر زمان کافی وجود ندارد از همان ماسک استفاده کنید.

مرحله پنجم:

انتهای دیگر Patient Circuit را به ET Tube و یا ماسک وصل می کنیم.

مرحله ششم:

این مرحله برای روشن کردن دستگاه کلید را از حالت (0) به روی (|) می چرخانیم. (دیگر جایگاه های این کلید مربوط به خاموش کردن آلارم های مربوطه، هنگامی که هشدار می دهد است و نباید تا هنگامی که آلارمی به صدا در نیامده وضعیت کلید را بر روی آنها قرار داد)

مرحله هفتم:

اگه از ماسک استفاده می کنیم، سر بیمار را کمی به سمت عقب می فشاریم، یا چانه را به طرف بالا فشار می دهیم و یا اینکه با کشیدن چانه به بالا مسیر هوایی را باز می کنیم.

توجه: اگر از ماسک استفاده می کنید، باید این حالت در طول انجام عمل تنفس نیز حفظ شود.
با فشردن دست ها تکیه گاهی برای ماسک ایجاد کرده و سپس از بالا آمدن مناسب سینه بیمار، نداشتن نشتی در مسیر و شنیدن بازدم مطمئن می شویم.

مرحله هشتم:

به میزان عمر باتری و الارم توجه کنید. (شنیده شدن یک تا دو صدای بوق در 10 ثانیه اول شروع بکار نورمال است)

مرحله نهم :

در صورت نیاز با اتصال لوله اکسیژن به قسمتی که با برچسب O2 بر روی دستگاه نشانه گذاری شده است، میتوان تا 6 لیتر بر دقیقه اکسیژن رسانی را انجام داد.

چگونه بیماري که به ونتیلاتور متصل می باشد، پایش می شود؟

به بیمار وسایلی وصل می شود که فشـار خون، تعداد نبض، تعداد تـنفس، میـزان اکسـیژن بیمار را در هر لحظه نمایش می دهد. به طور معمول در دسـتگاه، تعـداد تـنفس، میزان حجم هوا در هر تنفس، سـر عت وارد شـدن هوا به داخل ریه، میزان اکسیژن، مقدار کمک بیمار به دستگاه، مقدار کمک دستگاه بـه بیمـار تنظـیم می شود و با انجـام آزمایش آنـالیز گازهـاي خـون شریانی می توان پارامترهاي دستگاه را بر اسـاس نیاز بیمار تغییر داد.

چه مدت می توان از ونتیلاتور استفاده نمود؟

زمان ونتیلاتور بستگی به شرایط بیمار دارد

بعضی از بیماران چند ساعت، بعضی ها چند روز و گروهی هم مدت طولانی تری نیاز به دستگاه ونتیلاتور دارند. حتی ممکن است، در برخی مواقع بیمار برای همیشه نیاز به دستگاه ونتیلاتور داشته باشد.

سخن پایانی

نکته1 : ونتیلاتور می تواند باعث نجات بیمار شود، البته که خطراتی هم داشته و خواهد داشت.

نکته2 : ونتیلاور نمی تواند باعث درمان بیماری شود بلکه تنها می تواند بیمار را زنده نگه دارد تا بیماری زمینه ای که دارد درمان شود.

به پایان این مطلب رسیدیم و مثل همیشه از شما سپاس گزاریم، که تا پایان با ما همراه بودین. کاربران عزیز و گرامی، قدر نفس های خودتون رو بدونید و امیدوارم همیشه سالم و سلامت باشید و در طول زندگی هرگز به ونتیلاتور نیاز پیدا نکنید.